SIMON PASIEKA - Interview
Γερμανός που ζει εδώ και πολλά χρόνια στο Παρίσι, ο Simon Pasieka, πέρα από εξαιρετικός ζωγράφος, είναι ένας πολίτης του κόσμου. Ζεστός και φιλικός, με το που γνωριστήκαμε, μου πρότεινε να με ξεναγήσει με χαρά στην έκθεσή του στο Μουσείο Φρυσίρα. Μιλήσαμε για την τέχνη και για τους ανθρώπους της και, φυσικά, για τη δική του δουλειά και την απόφασή του να οργανώσει μια τόσο σημαντική έκθεση στην Ελλάδα. Τα έργα του, τα περισσότερα μεγάλων διαστάσεων, παίρνουν μνημειακό χαρακτήρα, και θέλουν να μιλήσουν για τη ζωή όπως ίσως θα έπρεπε να είναι, πέρα από την περιπλοκότητα του σύγχρονου κόσμου. Έργα παραστατικά, με κέντρο τους τον άνθρωπο και τη σχέση του με τη φύση, που θέλουν να απελευθερώσουν τον θεατή και να αποτελέσουν ένα ενθαρρυντικό σημάδι για τις αληθινές σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων, ανεξάρτητα από τη χώρα καταγωγής τους.
1) Το έργο σας συνδυάζει ρεαλισμό και φαντασία, ανθρώπινες μορφές και φύση. Χρησιμοποιείτε επίσης πολύ την αντανάκλαση στη ζωγραφική σας. Μιλήστε μου λίγο για τα θέματα που διαλέγετε. Είναι προϊόν ονείρου; Για τί θέλουν να μιλήσουν στον θεατή;
Η ζωγραφική μου γεννιέται στο ατελιέ. Πρώτα γράφω λέξεις στους τοίχους για να οριοθετίσω τις ιδέες που θέλω να ζωγραφίσω. Στη συνέχεια, σχεδιάζω τη σύνθεση και τις φιγούρες. Είναι απαραίτητο να ξανααισθανθώ την ατμόσφαιρά της, που δημιουργείται από το φως, από τη ζεστασιά και την υγρασία της ατμόσφαιρας , και να την ξαναεφεύρω ολοσκερώς.
Μία "κουβέρτα επιβίωσης" για παράδειγμα: προσδίδει μία λάμψη στον πίνακα. Στο τρέμουλο της αντανάκλασής της, βυθίζει τη σκηνή σε ένα χρυσαφί φως και προσδίδει έναν παγκόσμιο πλούτο σε αυτήν την μακριά στιγμή της ζωγραφικής. Μπαίνοντας στη λογική του έργου, αυτή η "κουβέρτα" υφίσταται μία ανατήμιση της χρηστικής της αξίας προς αυτό το στιγμιότυπο της μεγαλοπρέπειας. Γίνεται ανάλαφρη μιας και είναι απαλλαγμένη από το βάρος και τον κίνδυνο του αληθινού χρυσού. Χάρη σε αυτήν την ακραία ανατροπή, αυτού του αντικειμένου - προορισμένο να διαφυλάττει τη ζεστασιά ενός θύματος σε κίνδυνο - μετατρέπεται σε μία όμορφη πράξη ιεροτελεστίας. Είναι μία ανακάλυψη, συνήθως απρόσμενη, που θέτει σε αμφιβολία τη σχέση μας με τις αξίες. Με αυτόν τον τρόπο, τοποθετώ τις σκηνές μου σε μία φύση απαλλαγμένη από κάθε πολιτισμική περιπλοκότητα. Ένα όνειρο, ίσως, αλλά κυρίως μια ευχή, που έχει προκληθεί από την πολυπλοκότητα του σύγχρονου κόσμου μας, με έναν τρόπο, ταυτόχρονα λογικό και παράλογο.
2) Ποια η γνώμη σας σχετικά με την παραστατική ζωγραφική; Πρόκειται για το καλύτερο δυνατό μέσο για έναν ζωγράφο να μεταφέρει το μήνυμά του στο κοινό;
Η παραστατική ζωγραφική έγινε για μένα το μέσο έκφρασης της προτίμησής μου. Είναι από τη μία πλευρά λαοφιλής, εύκολη στην κατανόηση και στο να δέχεται πολλά έργα τέχνης, καθώς και κομιστής διαφορετικών συναισθημάτων και ιδεών. Η μακρά ιστορία της μας επιτρέπει να κατανοήσουμε και να διαισθανθούμε τη θέληση και την προσωπικότητα του δημιουργού της.
Μετά από έναν αιώνα αναζήτησης νέων οριζόντων με την διέυρυνση του καλλιτεχνικού σκηνικού, νέων μέσων, εγκαταστάσεων, βίντεο κτλ. αυτή η ζωγραφική έχει κατακτήσει, για μένα, στη δουλειά μου, την ικανότητα να επιμηκύνει τους άξονες του σύγχρονου σε ένα φανταστικό περιβάλλον, πέρα από το white-cube, απαραίτητο, ακόμα και απόλυτα, σε μία τέχνη, που έχει σαν σκοπό της να προκαλέσει την ιστορία της. Για να εξηγηθώ καλύτερα: Πιστεύω ότι συχνά ο χώρος που εκτίθεται η σύγχρονη τέχνη , είναι αναπόσπαστο κομμάτι από την ίδια την τέχνη. Η φήμη του προσδιορίζει την ποιότητά της. Η βάση, δηλαδή, έγινε υπερβολικά σημαντική. Η κύρια ιδέα του 20ου αιώνα, να κερδίσει κάποιος σε ελευθερία, προδώθηκε.
Συνεπώς, γιατί να μην συνεχίσουμε να διευρύνουμε το χωράφι της καλλιτεχνκής πράξης στο επίπεδο φαντασίας που προσφέρει ένας ζωγραφικός πίνακας; Μια ζωγραφιά μου επιτρέπει να συνεχίσω αυτήν την αναζήτηση ελευθερίας, έξω από ένα πλαίσιο περιορισμένο από ένα χώρο σύγχρονης τέχνης, περιορισμένο όμως μόνο από ένα κάδρο που προσδιορίζω εγώ ο ίδιος με τη φαντασία μου.
3) Το σύμπαν σας μοιάζει κάποιες φορές απρόσιτο και κυριευμένο από τη λογική ενώ τα θέματά σας μοιάζουν εξωπραγματικά. Ποια είναι η σχέση σας με τον σουρρεαλισμό;
Ακριβώς, ένας κανόνας που δημιούργησα στο σύμπαν μου, είναι ότι, για την πλειονότητα των εικόνων, δεν απεικονίζεται τίποτα το αδύνατο. Μόνο που, δεν έχουμε τέτοιες εμπειρίες, δεν έχουμε τέτοιες αναμνήσεις, που να σημαδέψουν τη ζωή μας για πάντα. Αν τις είχαμε, ίσως ο κόσμος μας να ήταν καλύτερος; Ίσως γι' αυτό να τις ζωγραφίζω.
Ο σουρρεαλισμός εισήγαγε παράλογες φόρμες στην σκέψη, μία γραμμή που προέρχεται από κινήματα όπως ο γοτθικός ρυθμός στον μανιερισμό, ο ρομαντισμός, ο σουρρεαλισμός, το DADA, το Fluxus κτλ. Πιστεύω ότι σήμερα η κατανόηση του παρόντος, του σύγχρονου κόσμου μας, έχει τα πάντα για να ικανοποιήσει τα πνεύματα του παρελθόντος χωρίς να εγκαταλείψει τη φωνή της λογικής ακόμα και την επιστημονική επιχειρηματολογία. Αφού δεν θελήσαμε να πάμε στο βουνό, ήρθε το βουνό σ' εμάς.
4) Τα παιδιά στο έργο σας ζουν σε μία σύγχρονη κοινωνία ή μέσα στα ερείπιά της;
Τα παιδιά, οι έφηβοι, χωρίς ηλικία και χωρίς ιστορία, είναι στους πίνακές μου η προσωποποίηση ενός παρόντος που βάζω σε αντίθεση με τον σύγχρονο κόσμο μας, που έχει γίνει πολύ περίπλοκος και είναι υποταγμένος σε κανόνες συχνά παράλογους. Το χρήμα για παράδειγμα. Στον πίνακα "Splitter" του 2008 υπάρχει διάσπαρτο δίπλα σε μία εστία φωτιάς και θα χρησιμοποιηθεί για να την αναζοωγονήσει κάποια στιγμή. Ποια είναι η πιο παράλογη πραγματικότητα;
5) Η δουλειά σας είναι τελικά μία αναζήτηση της Ομορφιάς;
Τι είναι η ομορφιά; Ο Καντ μιλάει για μια " ικανοποίηση χωρίς στόχο" και ο Στεντάλ για μία "υπόσχεση ευτυχίας". Και τα δύο μοιάζουν αντιφατικά αν μείνουμε σε μία εσωτερική αναζήτηση. Κατά τη γνώμη μου, η επιθυμία για την τέχνη υποκινείται κυρίως από την φαντασίωση του να ξεπεράσουμε τον εαυτό μας, να συγχεόμαστε με κάτι, με κάποιον, με έναν τρόπο εξωσωματικό. Με αυτήν την έννοια, η υπόσχεση ευτυχίας μπορεί να είναι η πιθανότητα, μέσω του έργου, να απελευθερωθούμε από τον εαυτό μας και να αισθανθούμε μία ευχαρίστηση. Μια ευχαρίστηση που, όμως, προξενεί μία ενότητα ανάμεσα σε όσους μοιράζονται και θα μοιράζονται αυτό το αποτέλεσμα.
6) Ποια είναι η σχέση σας με την Ελλάδα και, ειδικότερα, με τον συλλέκτη Βλάσση Φρυσίρα; Γιατί διαλέξατε να οργανώσετε μια τόσο μεγάλη έκθεση εδώ, στο Μουσείο Φρυσίρα;
Ο Βλάσσης Φρυσίρας μου αγόρασε πολύ νωρίς στην καρριέρα μου τους καλύτερους πίνακές μου, όπως το έργο "Mixture" του 1997. Ήταν μία τεράστια ενθάρρυνση. Και το να γνωρίζεις ότι το έργο σου βρίσκεται -φυσικά- στην καταγωγή της ευρωπαϊκής κουλτούρας που έδωσε συνέχεια στη δημοκρατία, τη φιλοσοφία και στη γνώση ενάντια στον σκοταδισμό, ήταν, για μένα, κατά τη διάρκεια αυτών των χρόνων, μία βάση πάνω στην οποία το έργο μου μπορούσε να αφομοιωθεί, όπως τα μέλη σε ένα σώμα σε διαρκή κίνηση.
Ήταν αυτονόητο να επιστρέψω και ταυτόχρονα να θυμήσω τα έργα μου στις ρίζες τους . Το ότι αυτή η έκθεση λαμβάνει χώρα σε αυτό το δύσκολο χρονικό σημείο ανάμεσα στη χώρα καταγωγής μου, τη Γερμανία, και σε αυτή τη χώρα απ'όπου κατάγεται η φωτεινή γραμμή της κοινής μας κουλτούρας, είναι, κατά τη γνώμη μου, ένα ενθαρρυντικό σημάδι που δείχνει ότι οι αληθινές και ανθρώπινες σχέσεις παίρνουν τα ηνία.
Εύχομαι οι επισκέπτες του Μουσείου Φρυσίρα να αισθανθούν αυτούς τους μήνες έναν αέρα αλληλλεγγύης, σε μία βάση ισότητας. Έναν αέρα απελευθερωμένο από κάθε συλλογικό βάρος που βαραίνει ετούτες τις ώρες αθώους ανθρώπους.
Ήρα Παπαποστόλου
Κριτικός & Ιστορικός τέχνης
Για το Living Postcards
www.living-postcards.com/interviews/o-simon-pasieka-synomilei-me-tin-ira-papapostoloy#.VQhtkI6sVqp
Η συνέντευξη στα γαλλικά
1) Votre oeuvre combine réalisme et forte imagination, figure humaine et nature. Vous utilisez aussi beaucoup le reflet comme effet dans vos peintures. Parlez moi un petit peu des sujets que vous choisissez. Sont - ils des "produits" de rêve? De quoi veullent-ils parler au spectateur?
Ma peinture voit le jour dans l'atelier. D'abord j'écris des mots sur les murs afin de cerner les idées que je voudrais peindre. Puis, je dessine au fusain la composition et les figures.
Il est indispensable que je ressente l'atmosphère de celle-ci, qui se compose de la lumière, de la chaleur et de l’humidité de l’air, et que je la réinvente entièrement.
Une couverture de survie par exemple : elle apporte de la brillance dans un tableau. Dans le frémissement de son reflet, elle plonge la scène autour dans une lumière dorée et apporte ainsi une richesse universelle dans ce long instant de la peinture. En entrant dans la logique de l'œuvre, cette couverture subit une réévaluation de sa valeur utile vers ce moment de magnificence ; devenue légère car dépourvue du poids et du danger de l'or réel. Grâce à ce retournement extrême, cet objet - généralement destiné à garder la chaleur d'une victime en péril - devient un acte cérémoniel en beauté. Elle est une trouvaille, souvent inattendue mettant en cause notre relation aux valeurs. C'est de cette façon que je situe mes scènes dans une nature dépourvu de toute complexité civilisatrice. Un rêve, peut-être, mais surtout un voeux, provoqué par la complexité de notre monde présent, en quelque sorte, raisonné et irraisonnable en même temps.
2) Quel est votre avis concernant la peinture figurative? S' agit -il du meilleur moyen pour un peintre de transmettre son message au spectateur?
La peinture figurative est devenu pour moi, le moyen d'expression de prédilection. Il est à la fois fois populaire, facile a comprendre, a accepter autant d'œuvre d'art et également porteur des sentiments et pensées différenciés. Son longue histoire nous permets de comprendre et de ressentir la volonté et la personnalité de son auteur.
Après un siècle de quêtes vers des nouvelles horizons par l'élargissement du champ artistique, des nouveaux médias, installation, video etc. cette peinture a, pour moi, dans mon travaille, acquit la capacité de prolongé les axes de la modernité dans un espace imaginé, au-delà du white-cube, nécessaire, même complètement indispensable a un art, qui a comme but de défier son histoire. Pour m'exprimer mieux : Je pense que souvent l'espace ou l'art contemporain est exposé, est indissociable de l'art elle même, son renom définit sa qualité, – le socle est devenu trop important. L'idée de base du vingtième siècle, de gagner en liberté, est trahi.
Alors, pourquoi pas, continuer d'élargir le champs d'action artistique dans l'espace le l'imagination qui offre une toile peint. Une peinture me permets de continuer cette quête de liberté, en dehors d'un cadre limité par un espace d'art contemporain mais limité seulement par un cadre que je fixe moi même dans mon imaginaire.
3)Votre univers semble parfois froid (distant) et dominé par la logique, mais vos sujets semblent illogiques (irréels). Quel est (dans ce sens) votre relation avec l' univers surréaliste?
Justement, une règle que j'ai instauré dans mon univers, est que, pour la quasi totalité des mes images, rien de impossible n'est représenté. Seulement, nous ne ferions pas ces expériences, nous ne les avons pas ces souvenirs, marquant notre vie à jamais et pour toujours. Si nous les aurions eu, peut-être notre monde serait mieux? Et c'est peut-être pour cela que je les peigne.
Le surréalisme réintroduisait des formes de irrationalisme dans la pensée, une lignée, qui vient du gotique par le maniérisme, le romantisme, le surréalisme, DADA, Fluxus etc. .. Je pense que aujourd'hui la compréhension de notre présent, notre monde contemporain, a tout pour satisfaire pleinement ces esprits du passé sans pour autant quitter la voie de la raison et même d'une argumentation scientifique. .. Comme nous n'avions pas voulu aller vers la montagne. Elle venu à nous.
4)Les enfants dans votre oeuvre vivent dans une sociéte contemporaine ou dans les ruines de celle-ci?
Et les enfants, adolescents, sans âge et sans histoire, sont dans mes tableaux les personnifications d'un présent que je mets en opposition à notre monde contemporain, devenu trop complexe et qui est soumise à des piliers, parfois complètement irrationnelle. L'argent par exemple. Dans le tableau "Splitter" de 2008 il traîne dans un carton à coté d'un bûcher et va servir à nourrir le feu à un moment donné. Quelle est la réalité la plus irrationnelle?
5)Votre travail est-il finalement une quête de La Beauté?
C'est quoi la beauté? Immanuel Kant parle d'un « satisfaction désintéressée » et Stendahl d'une « promesse de bonheur ». Le deux semblent contradictoire si nous restons dans une quête de soi-même. A mon avis, l'envie à l'art est essentiellement poussé par le fantasme de se dépasser, de aller au-delà de soi même, de se confondre à une chose et par cette chose, d'une façon ex-corporelle, se confondre à l'autre. Dans ce sens, la promesse de bonheur peut-être la possibilité, par le biais de l'œuvre, de se libérer du soi même et de ressentir un plaisir sans être intéressé personnellement. Mais, qui provoque une communion entre tous ceux qui partagent et partageront ce fruit.
6) Quelle est votre relation avec la Grèce et, plus particulierement, avec le collectionneur Vlassis Fryssiras? Pourquoi avez - vous choisi d'organiser une si grande exposition ici, au Musee Fryssiras?
Vlassis Frissiras m'avait acheté très tôt dans ma carrière mes meilleurs toiles, notamment la toile "Mixture" de 1997. C'était un encouragement énorme. Et de le savoir – physiquement – au pied de l'origines d'une culture européen qui a donné suite a la démocratie, la philosophie et au savoir contre toute l'obscurantisme, était pour moi, durant ces années en quelque sorte la colonne-vertébrale sur laquelle mon œuvre pouvait s'accumuler comme des membres sur un corps en mouvement perpétuel.
Il était évident de revenir et de ainsi rappeler ces tableaux à ces origines. Que cette exposition a lieu dans ce moment difficile et décisif entre mon pays d'origine, l'Allemagne, et le pays d'origine de cette lignée lumineux de notre culture commun, est, a mon sens un signe encourageant que les relations réelles et humains vont prendre le dessus.
J'espère que les visiteurs du Musée Frissiras ressentirons pendant ces moins d'avenir un vent de fraternité, sur un pied d'égalité et libéré de toute charge collective qui pèse ces heures-ci sur des individus innocents.
