Δύο νουβέλες, «Το Άγνωστο Αριστούργημα» (Le Chef d' Oeuvre Inconnu, 1831) και «Πιερ Γκρασού» (Pierre Grassou, 1839), ενταγμένες στο μεγαλειώδες έργο «Ανθρώπινη Κωμωδία» του Ονορέ ντε Μπαλζάκ «διασταυρώνονται» στην έκδοση αυτή, με κεντρικό θέμα τους ζωγράφους και τη ζωγραφική.
«Το Άγνωστο Αριστούργημα» είναι μια νουβέλα ύμνος στην ιδιοφυία του ζωγράφου που σαν μικρός θεός ανασυνθέτει τον κόσμο, τον αναμορφώνει, και συνεχώς επιδιώκει την τελειότητα στο έργο του. Το καλλιτεχνικό του δημιούργημα,παραμένοντας άγνωστο ακόμα (inconnu), είτε μη αναγνωρίσιμο ή και παρεξηγημένο(meconnu) από την κοινωνία, αντιπαραβάλλεται μόνο με τον έρωτα και φυσικά τον νικά ("Το άνθος του έρωτα γρήγορα εξαφανίζεται, το άνθος της τέχνης όμως, μένει αθάνατο"). Ενσάρκωση ενός τέτοιου καλλιτέχνη είναι ο φανταστικός ζωγράφος Φρενχόφερ.
Εδώ ο Μπαλζάκ έρχεται ως προφήτης να μας μιλήσει για τον ιμπρεσιονισμό ( χρησιμοποιεί χαρακτηριστικά την λέξη "εντύπωση") καθώς και για την αφηρημένη τέχνη πολλά χρόνια πριν γεννηθούν. Ταυτόχρονα απευθύνεται στον ίδιο του τον εαυτό που δεν είναι παρά ένας νέος καλλιτέχνης στα πρώτα του βήματα από την πλευρά του γνώστη πλέον. Λέει χαρακτηριστικά:"Σε αυτά τα εύθραυστα συναισθήματα μας, τίποτα δεν μοιάζει τόσο με τον έρωτα, όσο το νεανικό πάθος ενός καλλιτέχνη που ξεκινά το απολαυστικό μαρτύριο του μεγαλειώδους και δυστυχους πεπρωμένου του, ένα πάθος γεμάτο τόλμη και συστολή, αβέβαιη πίστη και βέβαιη απογοήτευση".
Στον αντίποδα του Φρενχόφερ, ο Μπαλζάκ δημιουργεί τον ζωγράφο Πιερ Γκρασού, έναν μέτριο ζωγράφο καβαλέτου, ο οποίος καταφέρνει μέσα από την απομίμηση γνωστών ζωγραφικών έργων, την προσαρμοστικότητά του στη ζήτηση της αγοράς, την αξιοποίηση κοινωνικών ευκαιριών και σχέσεων, να ανέλθει κοινωνικά ως πετυχημένος ζωγράφος. Η νουβέλα «Πιερ Γκρασού» αποτελεί επιπλέον ένα κείμενο-ντοκουμέντο για τους ιστορικούς της τέχνης, με αναφορές στην καλλιτεχνική ζωή του Παρισιού κατά την Παλινόρθωση και την Μοναρχία του Ιουλίου (1814-1830).
Οι δύο νουβέλες, τυπωμένες αντίστροφα στην έκδοση αυτή σαν ένδειξη της διαφορετικής αφετηρίας ανάπτυξης του κοινού τους θέματος, αλληλοσυμπληρώνονται σε προβληματισμό για την τέχνη και τον ρόλο της, το έργο τέχνης και τη φύση του καλλιτέχνη καθώς και για την κριτική και κρίση του έργου τέχνης. Ο αναγνώστης έχει την ευκαιρία να απολαύσει τα εξαιρετικά και πρωτοπόρα κείμενα του Μπαλζάκ και να αναλογιστεί πάνω σε ερωτήματα που εγείρονται για την τέχνη στην εποχή μας.
Το βιβλίο πιστεύω αξίζει να διαβαστεί από όλους τους κριτικούς και ιστορικούς τέχνης καθώς και από τους καλλιτέχνες.
Συγχαρητήρια στην Βασιλική Σιαφάκα για την μετάφραση, το επίμετρο και την εικονογράφηση!
