Η έκθεση «Francisco Goya, Los Caprichos» στην Εθνική Πινακοθήκη είναι μαγική!
Αυτή η πρώτη σειρά χαρακτικών του Γκόγια η μία από τις δύο που δημοσιοποιήθηκαν όταν ο καλλιτέχνης ήταν εν ζωή αποτελείται από ογδόντα έργα, οξυγραφίες σε χαρτί και ακουατίντα, που χρονολογούνται στο 1797-98. Η σειρά, που εκτυπώθηκε το 1803 και ανήκει στην Εθνική Πινακοθήκη, αγοράστηκε το 1962, όταν διευθυντής της ήταν ο Μ. Καλλιγάς.
Όταν ο Γκόγια δημιουργεί τα «Los Caprichos» την περίοδο 1797-1798 είναι περίπου 50 ετών και ουσιαστικά αναπαριστά τα φαινόμενα της εποχής του, καταγγέλλοντας την υποκρισία και τις κακοήθειες της κοινωνίας.
Τα εργα σατιρίζουν την κοινωνία και πτυχές της όπως η διαφθορά, η θρησκευτική υποκρισία, οι κοινωνικές ανισότητες και οι προκαταλήψεις, η απληστία, η αμάθεια, η δεισιδαιμονία, η πορνεία , η παιδεραστία.Η δυσαρέσκεια του Γκόγια για την κοινωνία της εποχής του απεικονίζεται με έντονες αντιφάσεις και αλληγορίες, παραμορφώσεις της φιγούρας, συμβολισμούς. Ανθρωποι, τέρατα και φαντασματα συνδυάζονται και το πραγματικό μπερδεύεται με το φανταστικό.Οι μορφές και τα θέματα που κυριαρχούν στην σειρά αυτή του Γκόγια θεωρούνται πρόδρομοι της μοντέρνας τέχνης και ενός είδους κοινωνικής και πολιτικής τέχνης που δεν είναι μόνο οπτική αλλά και ιδεολογική και επηρέασε τους εξπρεσιονιστές αλλά και καλλιτέχνες που αντλούσαν από τις σκοτεινές πλευρές της ανθρώπινης φύσης.
Πρόκειται για έργα που, εκτός από τη σάτιρα που ασκούν στην ισπανική κοινωνία του τέλους του 18ου αιώνα, αποτελούν και μια απόπειρα ανάδειξης της έντονης αντίθεσης μεταξύ σκότους και φωτός που δίνει στο έργο μια μυστηριώδη και σκοτεινή ποιότητα.Π ερισσότερα από 200 χρόνια έχουν περάσει από τη δημιουργία «Caprichos» και τα έργα συνεχίζουν να προκαλούν έντονες συναισθηματικές και διανοητικές αντιδράσεις στο κοινό ενώ επηρεάζουν έντονα και τους σύγχρονους καλλιτέχνες.
Και εδώ ερχόμαστε στη σύνδεση του έργου του Γκόγια με τους σύγχρονους Έλληνες καλλιτέχνες στην έκθεση Η Σαγήνη του Αλλοκοτου.
Σίγουρα απόλυτα ταιριαστή είναι η συμμετοχή του Άγγελου Παπαδημητρίου ο οποίος παίζει με το παράδοξο σε όλη του την καλλιτεχνική πορεία. Το έργο του πρόκειται για ενα αριστούργημα που εκπέμπει πνεύμα!
Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα και επίσης ταιριαστή και η παρουσία του χαρακτη Χριστοφορου Κατσαδιωτη με το καρουζελ του και τις εντυπωσιακές εικόνες του όλο σκοτάδι, παράδοξο και μαύρο χιούμορ.
Όμως, το αριστουργηματικό έργο του Γκόγια Ο Ύπνος της Λογικής γεννά Τέρατα, το οποίο ομολογώ ότι με συγκίνησε ιδιαίτερα που κατόρθωσα και το είδα από κοντά γιατί έχει αποτελέσει το έναυσμα να γεννηθούν άπειρα έργα και οσον αφορά στην μοντέρνα τέχνη αλλά και στην σύγχρονη, θα μπορούσε να αξιοποιηθεί περισσότερο για τη σχέση του με τους σημερινούς καλλιτέχνες.
Ο ζωγράφος Toni Milaki για παράδειγμα νομίζω θα έπρεπε να βρίσκεται στην έκθεση με το παρακάτω έργο του.
The Sleep of Reason Produces Monsters" (2007)
Ο ίδιος έγραφε στο fb πριν λιγο καιρό: "Ανέκαθεν η ιστορία της τέχνης λειτουργούσε στην δουλειά μου ως πηγή έμπνευσης και προβληματισμού. Ο διάλογος με αυτούς που εγώ θεωρώ σημαντικούς, ήταν κάποιες φορές δύσκολος, επίπονος, καταστροφικός και άλλες φορές ομαλός, ανανεωτικός, ευεργετικός, αναζωογονητικός, δημιουργικός. Ο Γκόγια είναι μια από τις μεγάλες μου αγάπες. Εδώ, ένα δείγμα αυτής της φιλοσοφίας δουλειάς".
Το ίδιο ισχύει κατά τη γνώμη μου και για την ζωγράφο και χαράκτρια Βιβή Παπαδημητρίου που έχει επηρεαστεί κι αυτή έντονα από τις μορφές, το φως και το σκοτάδι του Γκόγια. Εδώ παραθέτω ένα έργο της με τίτλο Ship of Fools που θα μπορούσε να εκτίθεται στην συγκεκριμένη έκθεση.
Ας μην κοιτάμε λοιπόν μόνο στα σίγουρα και ας ανοίξουμε τα μάτια μας στο σημερα.