Ο δικός τους άνθρωπος
Είναι γεγονός ότι ορισμένοι ζωγράφοι φτιάχνουν τον δικό τους άνθρωπο και πάνω σ΄αυτόν στηρίζουν όλη τη δουλειά τους. Ο άνθρωπος αυτός εξελίσσεται και κάποια στιγμή μένει στάσιμος χαρακτηρίζοντας την όλη πορεία τους. Τρανταχτά παραδείγματα είναι αυτά των Γιάννη Γαϊτη, Βασίλη Σπεράντζα, Αλέκου Φασιανού, Γιώργου Σταθόπουλου, Σπύρου Λύτρα και Αντωνίας Γρίβα.
Στην περίπτωση του Γιάννη Γαϊτη, από το 1967, παρουσιάζει τα γνωστά του “ανθρωπάκια” τα οποία επικρατούν στα έργα του από το 1970. Πιο ασχημάτιστα στην αρχή, με κεφάλια δίχως πρόσωπα, καταλήγουν σε στυλιζαρισμένες φιγούρες, με το κλασσικό ριγέ κουστούμι και τα περιποιημένα παππούτσια, και πολλές φορές γεμίζουν όλο το ζωγραφικό χώρο, δίνοντας την εικόνα του ανώνυμου πλήθους. Πρόκειται για τυποποιημένες ανθρώπινες μορφές, με τις οποίες επιδιώκει να εκφράσει τη φύση του κόσμου και της μηχανοποιημένης κοινωνίας
Ο Βασίλης Σπεράντζας, φτιάχνει συγκεκριμένες γυναικείες και αντρικές μορφές που μοιάζουν μεταξύ τους, δίνοντας έμφαση στην όλο καμπύλες γυναικεία φιγούρα την οποία χρησιμοποιεί ως γυναίκα-σύμβολο. Γύρω από αυτήν, φτιάχνει μια ολόκληρη προσωπική μυθολογία, θέλοντας να μεταφέρει με νοσταλγία την ατμόσφαιρα μιας άλλης εποχής, πιο απλής.
Ο Αλέκος Φασιανός, φτιάχνει κι αυτός τις δικές του φιγούρες. Με επιρροές από τον καραγκιόζη, οι δικοί του άνθρωποι παρουσιάζονται στην αρχή με τα στρογγυλά κεφάλια και μόνο προφίλ. Στη συνέχεια εξελίσσονται, μεγαλώνουν σε διαστάσεις και αποκτούν χαρακτηριστικά. Δεν πρόκειται για εικόνες που φιλοδοξούν να απεικονίσουν ρεαλιστικά τους ανθρώπους αλλά, έτσι τυποποιημένες όπως είναι, γίνονται σύμβολα της ιστορίας της ελληνικής μικροαστικής μεταπολεμικής κοινωνίας.
Με απλή και σαφή γραφή, ο Γιώργος Σταθόπουλος, διαμορφώνει τις προσωπικές του φιγούρες, βασισμένες στη γραμμή και στο χρώμα και με επιρροές από την αρχαία ελληνική αισθητική. Με έμφαση στη γυναικεία μορφή που παρουσιάζεται ως μούσα, με έντονο το στοιχείο του αισθησιασμού, φτιάχνει συνθέσεις με τους δικούς του “τυποποιημένους'΄ανθρώπους.
Στην περίπτωση του Σπύρου Λύτρα, ο δικός του άνθρωπος, μια φιγούρα χωρίς μαλλιά και με διαμορφωμένα χαρακτηριστικά, χαρακτηρίζει όλο το έργο του. Με διάθεση ρομαντική, αλλά και με μια αγριάδα, οι άνθρωποί του, στιβαγμένοι ο ένας δίπλα στον άλλο, μοιάζουν ίδιοι. Η προσωπικότητα των μελών εξαφανίζεται, όμως δίνουν την αίσθηση ότι συνδέονται από κάποια κοινή ψυχική κατάσταση.
Τέλος, η προσωπική φιγούρα της νεότερης σε ηλικία Αντωνίας Γρίβα, που είναι και αυτή που χαρακτηρίζει τη δουλειά της, άλλοτε ωραιοποιείται άλλοτε παραμορφώνεται άλοτε μένει ως έχει. Οι εκφράσεις της αλλάζουν ανάλογα με τη διάθεση της καλλιτέχνιδας για να εκφράσουν και από ένα διαφορετικό συναίσθημα. Η φιγούρα της παραμένει η ίδια αλλά αλλάζει στάσεις, εκφράσεις και αξεσουάρ. Στις μορφές της, διαφαίνεται μια βαθιά ανθρωπιά.
Όλοι οι συγκεκριμένοι ζωγράφοι φτιάχνουν τον δικό τους άνθρωπο, μια “τυποποιημένη” μορφή, για να περάσουν διαφορετικά μηνύματα ο καθένας. Μια κονσερβοποιημένη κοινωνία για τον Γαίτη, μια όμορφη εποχή για τον Σπεράντζα, μια ιδιαίτερη Ελλάδα για τον Φασιανό, ένας ρομαντικός μύθος για το Σταθόπουλο, ένα συναίσθημα συλλογικής δύναμης για το Λύτρα και μια βαθιά συναισθηματική κοινωνία για την Γρίβα.
Ήρα Παπαποστόλου
Ιστορικός και Κριτικός Τέχνης
