Επανεγγραφές

2008-05-05 12:02

Επανεγγραφές

Όλη η ιστορία της τέχνης είναι φτιαγμένη από επανεγγραφές. Το Φιλί του Ροντέν θα εμπνεύσει το νέο καλλιτέχνη Βικ Μιουνιτς να κάνει ένα «ντρίπινγκ» από σοκολάτα ενώ η ζωγραφική του Πικάσο και του Βαν Γκογκ θα εισχωρήσουν σε αυτή του Ερρό. Η θρυλική φιγούρα της Δημοκρατίας (Republique), παρμένη από τον πίνακα του Ντελακρουά, Η ελευθερία οδηγεί το λαό, μετατρέπεται στο έργο του Ρομπερτ Κομπας σε ένα χυδαίο λογοπαίγνιο: La Raie publique de mon cœur (Ο δημόσιος κώλος της καρδιάς μου); La Raie publique de ta sœur (Ο δημόσιος κώλος της αδερφής σου) (1988).

Εκμεταλλευόμενος τα εφέ της φωτογραφίας, ο Μαρσιαλ Ράις πραγματοποιεί το 1964, με το γενικό τίτλο Made in Japan, μία σειρά από πίνακες που μεταφέρουν επανεγγραφές αριστουργημάτων της ιστορίας της τέχνης σε αποχρώσεις ψυχρών φωτογραφικών χρωματισμών. «Κοιτάζω και επαναπροσδιορίζω τη ζωή, ή τις απομιμήσεις του Ενγκρ, έχοντας σαν αφετηρία τη διαφήμιση», εξηγεί σχετικά με τις αναπροσαρμογές των εικόνων του. 

Ο Άγγλος ζωγράφος Πήτερ Μπλέικ, ένας από τους πιο σημαντικούς εκπρόσωπους του αγγλικού ποπ αρτ, συμπεριλαμβάνει, και αυτός, στη θεματογραφία του διαφημιστικές εικόνες, εικόνες τηλεόρασης και κινηματογράφου, παντρεύοντας ζωγραφική και φωτογραφικό μοντάζ. Ο Ρόι Λιχτενστάιν, από την πλευρά του, μεταφέρει τους πίνακες που θαυμάζει – των Πικάσο, Ματίς και Μοντριάν- σε κόμικς έτσι ώστε να τα «σώσει», αφού θεωρεί ότι τα κόμικς είναι εξίσου ελκυστικά με τους πίνακες των μουσείων. Δεν θα μπέρδευε όμως ποτέ διαφορετικούς στυλιστικούς τύπους μέσα σε έναν πίνακα.

Ένα άλλο σημαντικό όνομα που πρέπει να αναφερθεί είναι αυτό του Σερι Λεβίν που, τη δεκαετία του ’70, φωτογραφίζει τις αναπαραγωγές των έργων του Γουόκερ Έβανς με σκοπό να μειώσει την αξία και σπανιότητά τους. 

Στο σύγχρονο κόσμο, όπου η υπερβολική προσφορά εικόνων «προξενεί μία αίσθηση του συνεχόμενου», και όπου αναμειγνύονται εικόνες που έρχονται από τα βάθη της ιστορίας με σύγχρονες εικόνες, δεν υπάρχει πλέον «αληθινό κριτήριο» που να ξεχωρίζει το πρωτότυπο από την απομίμηση. Αυτό εδώ δεν έχει λιγότερο νόημα από αυτή εκεί, αφού, όπως δηλώνει ο Σερι Λεβίν, που παίρνει όλες τις συνέπειες από το νόμο του Ντισάν: «Η σημασία ενός έργου δεν συνίσταται στην καταγωγή του, αλλά στον προορισμό του. Ο θεατής πρέπει να γεννιέται σε εξάρτηση από το ζωγράφο».

Oι Ισπανοί καλλιτέχνες της Equipo Cronica δανείζονται και αυτοί - κατά τη δεκαετία του ’70 – στοιχεία από την Ιστορία, παραθέτοντας κάποια τμήματα από ζωγραφικά αριστουργήματα σε δικές τους συνθέσεις. Ζωγραφίζουν, για παράδειγμα, ένα συμπόσιο εμπνευσμένο από το Γεύμα του αγίου Hugues του Ζουρμπαράν αντικαθιστώντας τους μοναχούς του διάσημου πίνακα με πρόσωπα σύγχρονων πολιτικών. Οι πολιτικοί απεικονίζονται να γεύονται μέλη, χέρια και πόδια και κρανία, που προέρχονται κατευθείαν από την Γκουέρνικα του Πικάσο. Η επανεγγραφή, η παρωδία και οι έξυπνοι ελιγμοί είναι στην κορυφή των προτιμήσεων της ομάδας.

Ένας Μίμο Παλαντίνο, ένας Ντέιβιντ Σέιλ, ένας Τζούλιαν Σνάντελ, από την πλευρά τους, χρησιμοποιούν τον ίδιο καμβά για να παρουσιάσουν πολλών ειδών επανεγγραφές που διασχίζουν πέρα ως πέρα το χωράφι της Ιστορίας και της Ιστορίας της Τέχνης. 

Τέλος, στην αρχή της δεκαετίας του ’80, το ιταλικό κίνημα Pittura Colta – ή αλλιώς Καλλιεργημένη Ζωγραφική – δανείζεται από τα μεγάλα ονόματα (Ραφαήλ, Τισιανό, Γκουίντο Ρένι ή Νταβίντ) και τα μικρά ονόματα (Κάουφμαν, Μενγκς) των παλιών δασκάλων τα θέματα και την τεχνοτροπία τους. Η εν μέρει αντιγραφή, η επανεγγραφή, η ανάμειξη συμβόλων του παρελθόντος και του παρόντος, οι αναχρονισμοί διαμορφώνουν το βασικό υλικό αυτού του είδους ζωγραφικής που προσβλέπει στο να ξεπεράσει το φράγμα ανάμεσα στην κληροδοτημένη από την παράδοση παραστατικότητα και στη σύγχρονη εννοιολογική τέχνη. Ο πλέον συμβατικός πίνακας γίνεται σημείο αναφοράς, ένα αισθητικό προϊόν δεύτερης κατηγορίας.

Ήρα Παπαποστόλου
 
 
Το 2014 η Άρτεμις Ποταμιάνου πέρασε την «πόρτα» του δαρβινικού θεωρήματος και προσπάθησε να ταυτοποιήσει μια ολόκληρη πορεία. Να ανακαλύψει τη συνέχεια της τέχνης με τις μεταλλάξεις  της και τη μάχη για την επικράτηση του ισχυρού. H έκθεση «Η Εξέλιξη της Τέχνης» στη γκαλερί  Έκφραση – γιάννα γραμματοπούλου, οδήγησε το θεατή στην ανίχνευση μέσα από ένα «δαρβινικό» χάρτη κορυφαίων σταθμών της εικαστικής τέχνης, με επιρροές, «σχολιασμούς» και μεταλλάξεις.